ΕΘΝΟΣ - ΠαιδείαΣυνέντευξη Γ. Παυλόπουλου στο Εθνος: "Πως έγινα συντηρητής αρχαιοτήτων και έργων τέχνης. Επάγγελμα δεξιοτεχνίας που ζωντανεύει την ιστορία"
Αγαπάει τη δουλειά του γιατί του δίνει την ευκαιρία να «αγγίξει» αντικείμενα που δεν θα έβλεπε σε όλη του τη ζωή. Πιστεύει ότι κάθε ανθρώπινο δημιούργημα αξίζει να του αφιερώσεις χρόνο και κόπο για να το σώσεις, «ακόμα και ένα παλιό φτυάρι», όπως λέει χαρακτηριστικά. Ο Γιώργος Παυλόπουλος είναι απόφοιτος του ΤΕΙ Συντήρησης Αρχαιοτήτων & Έργων Τέχνης και διατηρεί δικό του εργαστήρι από το 1996.
«Τέλειωσα το 1985 το 3ο Λύκειο Γαλατσίου και πέρασα στο ΤΕΙ Συντήρησης Αρχαιοτήτων & Έργων Τέχνης, που ήταν και η πρώτη μου επιλογή, μεταξύ των ΤΕΙ. Ήταν τότε η πρώτη χρονιά που λειτουργούσε το τμήμα, αλλά είχα ενημερωθεί για το αντικείμενο από φίλους που είχαν παρακολουθήσει αντίστοιχες; σπουδές στο εξωτερικό. Τόσο για μένα όσο και για τους συμφοιτητές μου, η εμπειρία της σχολής ήταν πολύ σημαντική. Αγωνιούσαμε να περάσουμε στο επόμενο εξάμηνο για να μάθουμε καινούργια πράγματα. Πρόκειται για τη μοναδική σχολή Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης που παρέχει ανάλογη κατάρτιση. Η διάρκεια των σπουδών είναι 4 χρόνια. Είναι πολύ καλό το επίπεδο του εκπαιδευτικού προσωπικού. Σήμερα συνεργάζεται με ελληνικά και ξένα πανεπιστημιακά τμήματα για μεταπτυχιακά προγράμματα.
Το πρόγραμμα σπουδών διακρίνεται σε δύο κατευθύνσεις. Στην πρώτη εξειδικεύεσαι στη συντήρηση αρχαιοτήτων που περιλαμβάνει τη συντήρηση πέτρας, κεραμικού, γυαλιού, μαρμάρου, μεταλλικών αντικειμένων. Στη δεύτερη εξειδικεύεσαι στη συντήρηση έργων τεχνης δηλαδή σε τοιχογραφίες, φορητές εικόνες, ξυλόγλυπτα, χαρτιά (γκραβούρες, χάρτες, βιβλία), πίνακες ζωγραφικής, φωτογραφίες. Τα μαθήματα είναι κοινά για τις δύο κατευθύνσεις μέχρι το γ' εξάμηνο και στη συνέχεια ο σπουδαστής διαλέγει κατηγορία. Επέλεξα τη δεύτερη κατεύθυνση και έκανα την πρακτική μου άσκηση, στο ίδιο το ΤΕΙ, στο τμήμα συντήρησης φορητών βυζαντινών εικόνων. Τότε η αμοιβή μου ήταν ελάχιστη, έπαιρνα δηλαδή 16.000 δρχ. το μήνα, αλλά σήμερα οι ασκούμενοι αμείβονται καλύτερα. Σήμερα υπάρχει συνεργασία με επίσημους φορείς, όπως το υπουργείο Πολιτισμού, δήμοι, ιδιωτικοί φορείς, μουσεία.
Το 1992 πήρα το πτυχίο μου. Πήγα στον στρατό, όπου εξαιτίας των σπουδών μου δούλεψα στο Πολεμικό Μουσείο, στο εργαστήριο συντήρησης πολεμικών κειμηλίων. Το 1993, κατόπιν αίτησης που υπέβαλα, προσελήφθην από το ΤΕΙ Αθήνας ως εργαστηριακός συνεργάτης.
Απασχολήθηκα στο εργαστήριο συντήρησης φορητής εικόνας και στη συντήρηση ξύλου - ξυλόγλυπτου. Εργαζόμουν 20 ώρες την εβδομάδα και αμειβόμουν με 130.000 δρχ. το μήνα. Αν και τα οικονομικά δεν ήταν ικανοποιητικά με ενδιέφερε, ως νέος στο επάγγελμα, να αποκτήσω ουσιαστική εμπειρία. Τότε το ΤΕΙ ήταν ακόμα ο κύριος χώρος απασχόλησης συντηρητών. Εξακολουθώ να συνεργάζομαι, με μειωμένο ωράριο, με τα εργαστήρια του ΤΕΙ και αμείβομαι με περίπου 12 ευρώ την ώρα. Η απασχόληση προβλέπει τη διδασκαλία στους σπουδαστές μέσω της πρακτικής εφαρμογής.
Το επάγγελμα του συντηρητή αν και έχει θεωρητικό υπόβαθρο συνδυάζεται με τη χειρωνακτική εργασία. Απαιτεί, εκτός από την κατάρτιση, και δεξιοτεχνία. Αυτός ακριβώς ο συνδυασμός κάνει το επάγγελμα εξαιρετικά ενδιαφέρον.
Το 1996 άνοιξα δικό μου εργαστήριο συντήρησης, ενώ το 2000 σε συνεργασία με τη σύζυγό μου, που είναι επίσης απόφοιτος της σχολής, το μετατρέψαμε σε εταιρεία, όπου απασχολούνται 10 ακόμα συνάδελφοι.
Ένα παράδειγμα της δουλειάς τού συντηρητή είναι να πάρει μια εικόνα που έχει προσβληθεί από ξυλοφάγα έντομα ή έναν πίνακα από τον οποίο έχουν αποκολληθεί τμήματα ζωγραφικής επιφάνειας και να αποκαταστήσει τις βλάβες που έχει υποστεί. Δεν αφαιρεί τα σημάδια του χρόνου αλλά επηρεάζει τη φθορά από παράγοντες βιολογικούς ή περιβαλλοντικούς. Στην πραγματικότητα, είναι αδύνατο να φέρεις ένα έργο στην αρχική του μορφή.
Η δυνατότητα συντήρησης των έργων τέχνης δεν είναι ακόμα ιδιαίτερα γνωστή στη χώρα μας και πρόσφατα ο κόσμος άρχισε να ενημερώνεται σχετικά. Πολλοί, από άγνοια, προτιμούν να δώσουν χρήματα για να κατασκευάσουν μια καινούργια εικόνα παρά για να συντηρήσουν μια παλιά. Λόγος για συντήρηση ενός αντικειμένου δεν είναι όμως μόνο η καλλιτεχνική αξία του αλλά και η συναισθηματική.
Οι οικονομικές απολαβές του συντηρητή δεν είναι ακόμα θεσμικά κατοχυρωμένες. Γίνεται μια προσπάθεια, σήμερα, να ρυθμιστεί αυτό και οι υπηρεσίες να τιμολογούνται ανάλογα με τη δυσκολία και τον χρόνο συντήρησης του έργου».
Της Αργυρώς Λύτρα
«Τέλειωσα το 1985 το 3ο Λύκειο Γαλατσίου και πέρασα στο ΤΕΙ Συντήρησης Αρχαιοτήτων & Έργων Τέχνης, που ήταν και η πρώτη μου επιλογή, μεταξύ των ΤΕΙ. Ήταν τότε η πρώτη χρονιά που λειτουργούσε το τμήμα, αλλά είχα ενημερωθεί για το αντικείμενο από φίλους που είχαν παρακολουθήσει αντίστοιχες; σπουδές στο εξωτερικό. Τόσο για μένα όσο και για τους συμφοιτητές μου, η εμπειρία της σχολής ήταν πολύ σημαντική. Αγωνιούσαμε να περάσουμε στο επόμενο εξάμηνο για να μάθουμε καινούργια πράγματα. Πρόκειται για τη μοναδική σχολή Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης που παρέχει ανάλογη κατάρτιση. Η διάρκεια των σπουδών είναι 4 χρόνια. Είναι πολύ καλό το επίπεδο του εκπαιδευτικού προσωπικού. Σήμερα συνεργάζεται με ελληνικά και ξένα πανεπιστημιακά τμήματα για μεταπτυχιακά προγράμματα.
Το πρόγραμμα σπουδών διακρίνεται σε δύο κατευθύνσεις. Στην πρώτη εξειδικεύεσαι στη συντήρηση αρχαιοτήτων που περιλαμβάνει τη συντήρηση πέτρας, κεραμικού, γυαλιού, μαρμάρου, μεταλλικών αντικειμένων. Στη δεύτερη εξειδικεύεσαι στη συντήρηση έργων τεχνης δηλαδή σε τοιχογραφίες, φορητές εικόνες, ξυλόγλυπτα, χαρτιά (γκραβούρες, χάρτες, βιβλία), πίνακες ζωγραφικής, φωτογραφίες. Τα μαθήματα είναι κοινά για τις δύο κατευθύνσεις μέχρι το γ' εξάμηνο και στη συνέχεια ο σπουδαστής διαλέγει κατηγορία. Επέλεξα τη δεύτερη κατεύθυνση και έκανα την πρακτική μου άσκηση, στο ίδιο το ΤΕΙ, στο τμήμα συντήρησης φορητών βυζαντινών εικόνων. Τότε η αμοιβή μου ήταν ελάχιστη, έπαιρνα δηλαδή 16.000 δρχ. το μήνα, αλλά σήμερα οι ασκούμενοι αμείβονται καλύτερα. Σήμερα υπάρχει συνεργασία με επίσημους φορείς, όπως το υπουργείο Πολιτισμού, δήμοι, ιδιωτικοί φορείς, μουσεία.
Το 1992 πήρα το πτυχίο μου. Πήγα στον στρατό, όπου εξαιτίας των σπουδών μου δούλεψα στο Πολεμικό Μουσείο, στο εργαστήριο συντήρησης πολεμικών κειμηλίων. Το 1993, κατόπιν αίτησης που υπέβαλα, προσελήφθην από το ΤΕΙ Αθήνας ως εργαστηριακός συνεργάτης.
Απασχολήθηκα στο εργαστήριο συντήρησης φορητής εικόνας και στη συντήρηση ξύλου - ξυλόγλυπτου. Εργαζόμουν 20 ώρες την εβδομάδα και αμειβόμουν με 130.000 δρχ. το μήνα. Αν και τα οικονομικά δεν ήταν ικανοποιητικά με ενδιέφερε, ως νέος στο επάγγελμα, να αποκτήσω ουσιαστική εμπειρία. Τότε το ΤΕΙ ήταν ακόμα ο κύριος χώρος απασχόλησης συντηρητών. Εξακολουθώ να συνεργάζομαι, με μειωμένο ωράριο, με τα εργαστήρια του ΤΕΙ και αμείβομαι με περίπου 12 ευρώ την ώρα. Η απασχόληση προβλέπει τη διδασκαλία στους σπουδαστές μέσω της πρακτικής εφαρμογής.
Το επάγγελμα του συντηρητή αν και έχει θεωρητικό υπόβαθρο συνδυάζεται με τη χειρωνακτική εργασία. Απαιτεί, εκτός από την κατάρτιση, και δεξιοτεχνία. Αυτός ακριβώς ο συνδυασμός κάνει το επάγγελμα εξαιρετικά ενδιαφέρον.
Το 1996 άνοιξα δικό μου εργαστήριο συντήρησης, ενώ το 2000 σε συνεργασία με τη σύζυγό μου, που είναι επίσης απόφοιτος της σχολής, το μετατρέψαμε σε εταιρεία, όπου απασχολούνται 10 ακόμα συνάδελφοι.
Ένα παράδειγμα της δουλειάς τού συντηρητή είναι να πάρει μια εικόνα που έχει προσβληθεί από ξυλοφάγα έντομα ή έναν πίνακα από τον οποίο έχουν αποκολληθεί τμήματα ζωγραφικής επιφάνειας και να αποκαταστήσει τις βλάβες που έχει υποστεί. Δεν αφαιρεί τα σημάδια του χρόνου αλλά επηρεάζει τη φθορά από παράγοντες βιολογικούς ή περιβαλλοντικούς. Στην πραγματικότητα, είναι αδύνατο να φέρεις ένα έργο στην αρχική του μορφή.
Η δυνατότητα συντήρησης των έργων τέχνης δεν είναι ακόμα ιδιαίτερα γνωστή στη χώρα μας και πρόσφατα ο κόσμος άρχισε να ενημερώνεται σχετικά. Πολλοί, από άγνοια, προτιμούν να δώσουν χρήματα για να κατασκευάσουν μια καινούργια εικόνα παρά για να συντηρήσουν μια παλιά. Λόγος για συντήρηση ενός αντικειμένου δεν είναι όμως μόνο η καλλιτεχνική αξία του αλλά και η συναισθηματική.
Οι οικονομικές απολαβές του συντηρητή δεν είναι ακόμα θεσμικά κατοχυρωμένες. Γίνεται μια προσπάθεια, σήμερα, να ρυθμιστεί αυτό και οι υπηρεσίες να τιμολογούνται ανάλογα με τη δυσκολία και τον χρόνο συντήρησης του έργου».
Της Αργυρώς Λύτρα
