Τέμενος Σουλεϊμάν στη Μεσαιωνική πόλη της Ρόδου. Η συντήρηση και αποκατάσταση του Τεμένους Σουλεϊμάν στη Μεσαιωνική Πόλη της Ρόδου, βραβεύτηκε από τη EUROPA NOSTRA και την Ευρωπαϊκή Ένωση το 2006.

Διάφορες φθορές στους ξύλινους κίονες.
Το στέγαστρο μετά την αποκατάστασή του.
Το στέγαστρο πριν την αποκατάστασή του.
Έξι επάλληλες στρώσεις χρώματος αποκαλύφθηκαν.

Ιστορικά στοιχεία - Περιγραφή
Το τέμενος του Σουλεϊμάν ή Σουλειμανιγιέ βρίσκεται στην κορυφή λόφου στον οποίο καταλήγει η οδός Σωκράτους, ο πιο εμπορικός δρόμος της Ρόδου και το κέντρο εμπορίου συνεχώς από την αρχαία εποχή. Με τη θέση αυτή επιτυγχάνεται η μνημειακότητα που είναι πάντα ο στόχος της οθωμανικής αρχιτεκτονικής. Δεσπόζει στην άκρη ενός ευρύχωρου, για τα δεδομένα της Ρόδου, κήπου και είναι από τα σημαντικότερα μνημεία της Τουρκοκρατίας στη Ρόδο, κατασκευασμένο εξ αρχής για τη χρήση αυτή και όχι παλαιότερο κτίριο διαμορφωμένο.
Το κτίριο του τζαμιού του Σουλεϊμάν περιλαμβάνει τρεις χώρους σε παράταξη και δύο διαδοχικά προστώα. Ο κύριως χώρος προσευχής είναι τετραγωνικής κάτοψης (10,10 × 10,10 μ.) και καλύπτεται με τρούλο. Ανατολικά και δυτικά έχουν προσκολληθεί δύο πλάγιοι χώροι μικρότεροι, επίσης τετραγωνικοί με τρούλο (7,60 × 7,60 μ.). εξωτερικά υπάρχουν δύο διαδοχικά προστώα (ρεβάκ). Ένα με 7 θόλους και κιονοστοιχία από ολόσωμους πέτρινους κίονες και ένα δεύτερο ξύλινο, σύμφωνα με την παράδοση της Κεντρικής Ασίας και Ιράν, με κάλυψη από κεραμίδια. Στην νοτιοδυτική γωνία του κεντρικού χώρου υψώνεται σύμφωνα με την παράδοση μιναρές με ενσωματωμένη τη βάση του στο σώμα του κτιρίου.
Το δεύτερο προστώο, στο οποίο έγινε η αποκατάσταση, περιβάλλει από τρεις πλευρές το πρώτο, όπως συμβαίνει συχνά όταν η αυλή είναι στενή, κατασκευασμένο πιθανόν σε δεύτερη φάση όπως και το βάθρο πάνω στο οποίο πατάει. Στηρίζεται σε 22 τετραγωνικής διατομής πεσσούς από τους οποίους στέκονται ακόμα in sιtu 15. οι πεσσοί είναι ολόσωμοι κορμοί δέντρων από κατράνι, όπως και ολόκληρο το στέγαστρο, επενδυμένοι με ξύλινο πέτσωμα από λεπτά σανίδια. Στο άνω μέρος υπάρχει επίκρανο και κάτω όμοιας μορφής βάση. Μεγάλα σκαλιστά μαξιλάρια που μιμούνται ιπποτικές διατομές φέρουν τα οριζόντια δοκάρια. Πάνω στα κεφαλοκόλονα τρέχει σύνθετη δοκός αποτελούμενη από δύο διαφορετικής διατομής δοκάρια, συνδεδεμένα με μεταλλικούς συνδέσμους. Εκατέρωθεν της δοκούς έχουν καρφωθεί σανίδια ώστε να φαίνεται μονοκόμματη. Αντίστοιχο δοκάρι, καλυμμένο και αυτό με σανίδια, τρέχει παράλληλα στον τοίχο, αλλά σε διαφορετικό ύψος ώστε να δημιουργείται η κλίση της στέγης. Πάνω στα δύο δοκάρια στερεώνονται λοξές ορθογωνικές τεγίδες με τη μεγάλη διάσταση κατακόρυφα. Πάνω τους διαστρώνονται εγκάρσιες επιτεγίδες, το πέτσωμα και τέλος κολυμβητά κοίλα κεραμίδια. Χαρακτηριστικό είναι η διακοσμητική ταινία από σανιδάκι στο οποίο έχουν κοπεί κύκλοι και βέλη (χαρακτηριστικό κόσμημα του 18ου – 19ου αιώνα που μιμείται το αρχαίο ελληνικό θέμα (egg and dart).
Ανάμεσα στους πεσσούς υπάρχει ψηλό ξύλινο κιγκλίδωμα, που αποτελείται από πυκνά κατακόρυφα ξύλινα στοιχεία τετραγωνικής διατομής που καταλήγουν σε οξείες άκρες και τα διαπερνούν τρεις οριζόντιες τραβέρσες. Το κεντρικό άνοιγμα κλείνει ψηλή πόρτα όμοιας μορφής με το κιγκλίδωμα. Οι άλλες δύο πόρτες, που δεν σώζονται ήταν της ίδιας μορφής, αλλά κοντύτερες όπως διακρίνεται σε παλιές φωτογραφίες.

Κατάσταση διατήρησης

Όλα τα ξύλινα τμήματα του στεγάστρου εκτός από τους οριζόντιους δοκούς και τους κίονες οι οποίοι καλύπτονται από σανίδες, έχουν επικαλυφθεί με χρώματα (ελαιοχρώματα). Διαπιστώθηκαν έξι επάλληλες στρώσεις χρώματος σε τόνους του μπλε. Η χρωματική επιφάνεια παρουσίαζε συρρικνώσεις, κρακελαρίσματα, απολεπίσεις και αποφλοιώσεις κατά τόπους.
Παρατηρήθηκε προσβολή του ξύλινου φορέα από βακτήρια στις περιοχές των ξύλων που καλύπτονται από χώμα, από χρωματικούς μύκητες με αποτέλεσμα το ξύλο να γίνεται κυανότεφρο έως κυανόμαυρο, από σηπτικούς μύκητες, οι οποίοι προκάλεσαν το σάπισμα του ξύλου, μείωση της πυκνότητάς του και ελάττωση των μηχανικών του αντοχών και από ξυλοφάγα έντομα που προκαλούν τη μετατροπή της ξυλώδους ύλης σε σκόνη.
Η συνεχής έκθεση του στεγάστρου στους κλιματικούς παράγοντες (ηλιακή ακτινοβολία, ατμοσφαιρική υγρασία, βροχή, άνεμος) είχε ως αποτέλεσμα τον αποχρωματισμό (γκριζάρισμα) των επιφανειών των ξύλων, την εμφάνιση ρωγματώσεων, κυψελιδώσεων, αποκολλήσεων και στρεβλώσεων. Επιπλέον παρατηρήθηκε ο επιφανειακός διαχωρισμός των ινών του ξύλου, ενώ το φως ήταν υπεύθυνο για φυσικοχημικές αλλοιώσεις, όπως θραύση των χημικών δεσμών και ελάττωση του βαθμού πολυκορεσμού.
Ηλεκτροχημική διάβρωση που συνοδεύεται από σκουρόχρωμη απόχρωση, εντοπίστηκε στα σημεία ύπαρξης μεταλλικών συνδέσμων. Τέλος, αλλοιώσεις παρατηρήθηκαν από τη δράση του ανέμου που προκάλεσε διάβρωση στην εξωτερική επιφάνεια των ξύλων και από επανειλημμένες μηχανικές φορτίσεις.

Εργασίες συντήρησης
 Μετρήσεις περιβαλλοντικών συνθηκών.
 Αποτύπωση, αρίθμηση, καταγραφή των τμημάτων πριν την καθαίρεση.
 Αφαίρεση των χρωμάτων από την επιφάνεια των ξύλων, των μεταλλικών συνδέσμων, των επικαθίσεων και των προσβεβλημένων – αποσαθρωμένων τμημάτων ξύλου.
 Εμποτισμός μέσω επάλληλων επαλείψεων στα κιγκλιδώματα και στα νέα τεμάχια ξύλου που χρησιμοποιήθηκαν.
 Εμποτισμός μέσω εμβάπτισης σε δεξαμενή όλων των υπόλοιπων ξύλων.
 Συμπληρώσεις των οπών και των ρηγματώσεων.
 Συγκολλήσεις των αποκολλημένων τμημάτων.
 Επικάλυψη της ξυλείας με αντιπυρικές διογκούμενες ουσίες.
 Βαφή όλων των ξύλων, εκτός των κιόνων και των δοκαριών, μετά την κατασκευή του στεγάστρου σε τόνο του μπλε.